W naszym regionie geograficznym pogodę kształtują podstawowe zjawiska meteorologiczne: wyż, niż i fronty atmosferyczne. W sieci znajdziesz uproszczone i w różny sposób zmodyfikowane mapy synoptyczne oraz zdjęcia satelitarne. Jak je odczytywać?
Mapa Synoptyczna Na mapach synoptycznych znajdziesz położenie wyżów, niżów i frontów oraz położenie izobar. Zjawiska towarzyszące frontom są opisane tutaj. Front ciepły jest oznaczany na mapie czerwoną kreską, czasem z półkolami wskazującymi kierunek przemieszczania się frontu. Front chłodny jest oznaczany niebieską kreską, czasem z trójkątami wskazującymi kierunek przemieszczania się frontu. Okluzja (zetknięcie sie dwóch frontów) jest oznaczana fioletową linią, czasem z trójkątami i półkolami wskazującymi kierunek przemieszczania się frontu. Cyrkulacja związana z frontem przemieszcza nad nasz kraj masy powietrza. Są to z reguły:
-> powietrze polarno-morskie (znad Atlantyku) - wilgotne i ciepłe - niesie ze sobą opady oraz ocieplenie (w zimie) lub lekkie ochłodzenie (w lecie)
-> powietrze polarno-kontynentalne - suche i chłodne - w lecie upały, w zimie silne mrozy
-> powietrze arktyczne - zimne - niesie ze sobą ochłodzenie
-> powietrze zwrotnikowe - bardzo ciepłe - niesie ze sobą ocieplenie, w lecie upały.
Niże, które przybywają do nas, powstają na granicy wyżu arktycznego i pasma niskiego ciśnienia w szerokościach umiarkowanych, czyli na tzw. froncie arktycznym. Położenie tego frontu zmienia się w zależności od pory roku, stąd też różne są trasy wędrówek niżów przez Europę. Trasy te wyglądają mniej więcej tak:
Widzisz na mapie aktualne położenie niżu i znasz w przybliżeniu trasę jego wędrówki. Wiesz, że cyrkulacja powietrza wokół niżu jest zawsze odwrotna do ruchu wskazówek zegara (na naszej półkuli). Na podstawie tych informacji możesz wywnioskować, która masa powietrza wędruje teraz nad twoją głowę i czym to grozi. Z położenia izobar na mapie wywnioskujesz siłę wiatru (im gęściej rozmieszczone, tym wiatr silniejszy). Na wykresach icm są symbole określające siłę i kierunek wiatru. Tutaj są one opisane.
Zdjęcia Satelitarne Na zdjęciach satelitarnych widzisz układy chmur, z których możesz wywnioskować położenie niżów i frontów. Zdjęcie w podczerwieni pozwala określić wysokość pokrywy chmur (im wyższe tym zimniejsze więc tym jaśniejsze). Zdjęcie w paśmie widzialnym pozwala dokładniej określić grubość warstwy chmur - im grubsza warstwa, tym jaśniejsza
Na przykład frontowi chłodnemu towarzyszą chmury wysoko spiętrzone cumulus i cumulonimbus - widać je jako jasne plamy.
Frontowi ciepłemu towarzyszą chmury niskiego pułapu - stratus, nimbostratus i pokrewne (poprzedzone chmurami wysokimi cirrus). Na zdjęciu w podczerwieni nie są tak białe jak cumulusy, lecz na zdjęciu w paśmie widzialnym są wyraĽnie widoczne (gruba warstwa więc jasne). Podobnie analizując oba typy zdjęć znajdziesz chmury wysokie cirrus zapowiadające nadejście frontu ciepłego. Niż z układem frontów na obu typach zdjęć wygląda jak biały wir. Na półkuli północnej cyrkulacja powietrza wokół niżu jest zawsze przeciwna do ruchu wskazówek zegara, wokół wyżu odwrotnie. Centrum niżu = środek wiru.
Front ciepły to granica warstwy chmur, z reguły na południowy wschód od centrum niżu. Front chłodny podąża z reguły za ciepłym, tak więc na zdjęciu jest to następna warstwa chmur za frontem ciepłym i obszarem rozpogodzenia za nim (w kierunku zachodnim). Położenie niżów i frontów zaznaczyłem przykładowo na zdjęciu w podczerwieni. Zdjęcie w paśmie parowania wody obrazuje nam wilgotność powietrza. Powietrze suche = miejsca ciemne, powietrze wilgotne = miejsca jaśniejsze. Białe plamy oznaczają bardzo wysoką wilgotność powietrza - w tych obszarach z reguły występują burze.
Niże z układami frontów przemieszczają się na półkuli północnej z zachodu na wschód (patrz rysunek obrazujący wędrówki niżów). Z reguły front chłodny podąża za ciepłym. Gdy przemieszcza się szybciej i dogania ciepły, tworzy się okluzja. Analizując zdjęcia i mapy z kilku następujących po sobie dni, możesz w przybliżeniu określić, jak szybko dotrze do ciebie dany front lub niż.
Zastrzegam, że przytoczone wyżej wskazówki mają charakter ogólnych i uproszczonych reguł. Pogoda jest zjawiskiem tak złożonym, z wieloma czynnikami na nią wpływającymi, więc jest zawsze w pewnym stopniu nieprzewidywalna. "Trzepot skrzydeł motyla w Polsce może mieć wpływ na kierunek ruchu cyklonu tropikalnego zbliżającego się do Florydy". To co tu przytaczam to tylko takie "podrygi" meteorologa-amatora.
Autor - Jacek Olszewski
e-mail: jaca@jaceko.prv.pl
|
