2007-04-17 13:49, ~Leszek Gadacz

17 - Oddziaływanie sił powstających w trakcie żeglugi


O tym czy deska z żaglem porusza się w wodzie, w którym kierunku odbywa się ten ruch oraz jaka jest jego prędkość decyduje wzajemnie oddziaływanie sił wymienionych w poprzednich częściach tego cyklu.

Oto graficzne zobrazowanie sił decydujących o charakterze ruchu deski oraz tabela zestawiająca użyte symbole:
























































Prędkość deski.
Prędkość ruchu postępowego deski uzależniona jest od różnicy wartości siły aerodynamicznej a ściślej jej składowej ciągu, w stosunku do sumy wszystkich oporów występujących w trakcie ruchu.

Kierunek ruchu w żegludze wypornościowej.
Kierunek ruchu deski mieczowej lub bezmieczowej niepłynącej w ślizgu, to znaczy czy porusza się ona prostoliniowo czy też ostrzy lub odpada zależy od wzajemnego usytuowania środka ożaglowania (So) i środka bocznego oporu (Sbo).

Ostrzenie:

Pionowa linia prosta przechodząca przez środek bocznego (Sbo) stanowi jak gdyby oś obrotu wokół której skręca kadłub. Jeżeli środek ożaglowania (So) (patrząc na rysunek pokazujący deskę z boku) będzie się znajdował bliżej rufy w stosunku do środka bocznego oporu, spowoduje to spychanie tylnej części deski przez siłę aerodynamiczną od kierunku wiejącego wiatru a tym samym zbliżanie się dziobu do wiatru, czyli ostrzenie. Ten sposób sterowania deską (poprzez pochylanie masztu w kierunku rufy lub dziobu) działa w zakresie kursów od kąta martwego do półwiatru. Chcąc efektywnie sterować deską na kursach wolnych (baksztag, fordewind) musimy zastosować zasadę pokazaną na rysunku przedstawiającym kadłub widziany z tyłu - czyli podczas ostrzenia przechylić maszt na stronę zawietrzną, by środek ożaglowania znajdował się na zewnątrz zamierzonego kierunku skrętu w stosunku do środka bocznego oporu.





We wszystkich kursach względem wiatru możemy wspomóc ostrzenie przechylając kadłub i pędnik na burtę zawietrzną, by środek bocznego oporu przemieścił się do wewnątrz zamierzonego skrętu a środek ożaglowania na zewnątrz.

Jak wynika z powyższego rysunku, ostrzenie możemy spowodować w następujący sposób:
Przesuwając środek ożaglowania do tyłu (przechylenie pędnika w kierunku rufy, cofnięcie szyny masztowej, wprowadzenie przedniej części żagla w łopot).
Przesuwając środek ożaglowania na zawietrzną (przechylając pędnik nokiem bomu w stronę lustra wody). Przemieszczając środek bocznego oporu na nawietrzną (zatapiając zawietrzną burtę deski).

Ostrzenie jest manewrem stosunkowo prostym, nienastręczającym problemów nawet mniej zaawansowanym deskarzom. Jednak często, nawet u doświadczonych żeglarzy, występuje błąd techniczny zmniejszający efektywność jego wykonania. Polega on na równoczesnym wybraniu i pochylaniu pędnika na tył deski. W efekcie deska ostrzy bardzo wolno wytracając przy tym prędkość, gdyż na przebranym żaglu zanika składowa ciągu siły aerodynamicznej. Chcąc by manewr przebiegał sprawnie należy pochylając pędnik na tył deski w celu zainicjowania ostrzenia utrzymać taki kąt natarcia jak podczas żeglugi na halsie (nie zmieniać kąta między osią podłużną kadłuba i bomem) i dopiero jak deska zacznie skręcać do wiatru, stopniowo wybierać pędnik, utrzymując go cały czas pod właściwym kątem natarcia.

Odpadanie:



Odpadanie jest manewrem trudniejszym od ostrzenia, ponieważ w trakcie jego trwania rośnie wielkość siły aerodynamicznej działającej na ciało żeglarza. Wymaga to utrzymania obniżonej pozycji ciała i precyzyjnego sterowania pędnikiem – szczególnie przy większej sile wiatru. Analogicznie jak w przypadku ostrzenia inny jest mechanizm wykonywania skrętu od kąta martwego do półwiatru a inny od półwiatru do fordewindu. Odpadanie z kursu ostrego do wiatru inicjujemy poprzez przechylenie masztu na dziób deski i mocne wybranie żagla (odwrotnie niż miało to miejsce podczas ostrzenia, gdzie przebranie było błędem). W miarę zmiany kursu przez deskę stopniowo luzujemy pędnik, ustawiając go pod właściwym kątem natarcia do wiatru (patrz – widok z boku kadłuba). W ten sposób postępujemy do chwili, kiedy deska zacznie poruszać się półwiatrem. Wówczas pochylenie masztu na dziób niewiele będzie wpływało na zmianę kursu, natomiast w znacznym stopniu trudni nam utrzymanie pędnika. Dlatego też w momencie osiągnięcia kursu prostopadłego do wiatru cofamy się wraz z pędnikiem w kierunku rufy przechylając go jednocześnie na nawietrzną (widok z tyłu kadłuba).



Chcąc przyspieszyć odpadanie przechylamy kadłub na burtę nawietrzną aby przemieścić środek bocznego oporu do środka skrętu, co zacieśni promień cyrkulacji.

Do odpadania prowadzą działania odwrotne do stosowanych podczas ostrzenia, więc należy:
Przesunąć środek ożaglowania do przodu (pochylenie masztu w kierunku dziobu, pędnik w przedzie szyny, w przypadku żagla z rotatorami przeluzowanie pędnika).
Przesunąć środek ożaglowania na nawietrzną (przechylenie masztu w stronę nawietrzną).
Przesunąć środek bocznego oporu do tyłu (złożenie miecza, cofnięcie statecznika w skrzynce).
Przesunąć środek bocznego oporu na zawietrzną (przechylenie deski na burtę nawietrzną).

Wasze komentarze

Katalog sprzętu

HOT

Spoty

Planujesz wyjazd na deskę? W naszej bazie znajdziesz atrakcyjne miejsca.